خطبه رسول خدا (ص) درباره ماه رمضان

این خطبه شامل مطالبی درباره فضیلت ماه رمضان و برخی اعمال وارده درباره این ماه است.

 شیخ صدوق به سند معتبر روایت کرده از حضرت امام رضا علیه السلام از پدران بزرگواران خود از حضرت امیر المؤمنین علیه و على أولاده السلام که فرمود:

خطبه ‏اى خواند براى ما روزى حضرت رسول خدا صلوات الله علیه پس فرمود أیها الناس بدرستى که رو کرده است به سوى شما ماه خدا با برکت و رحمت وآمرزش ماهى است که نزد خدا بهترین ماهها است و روزهایش بهترین روزها است و شبهایش بهترین شبها است و ساعتهایش بهترین ساعتها است و آن ماهى است که خوانده ‏اند شما را در آن به سوى ضیافت خدا و گردیده ‏اید در آن از اهل کرامت خدا نفسهاى شما در آن ثواب تسبیح دارد و خواب شما ثواب عبادت دارد و عملهاى شما در آن مقبول است و دعاهاى شما در آن مستجاب است پس سؤال کنید از پروردگار خود به نیتهاى درست و دلهاى پاکیزه از گناهان و صفات ذمیمه که توفیق دهد شما را براى روزه داشتن آن و تلاوت کردن قرآن در آن بدرستى که شقى و بد عاقبت کسى است که محروم گردد از آمرزش خدا در این ماه عظیم و یاد کنید به گرسنگى و تشنگى شما در این ماه تشنگى و گرسنگى روز قیامت را

و تصدق کنید بر فقیران و مسکینان خود و تعظیم نمائید پیران خود را و رحم کنید کودکان خود را و نوازش نمائید خویشان خود را و نگاه دارید زبانهاى خود را از آنچه نباید گفت و بپوشید دیده‏ هاى خود را از آنچه حلال نیست شما را نظر کردن به سوى آن و بازدارید گوشهاى خود را از آنچه حلال نیست شما را شنیدن آن و مهربانى کنید با یتیمان مردم تا مهربانى کنند بعد از شما با یتیمان شما و بازگشت کنید به سوى خدا از گناهان خود و بلند کنید دستهاى خود را به دعا در اوقات نمازهاى خود زیرا که وقت نمازها بهترین ساعتها است نظر می‏کند حق تعالى در این اوقات به رحمت به سوى بندگان خود و جواب می ‏گوید ایشان را هر گاه او را مناجات کنند و لبیک می ‏گوید ایشان را هر گاه او را ندا کنند و مستجاب می ‏گرداند هرگاه او را بخوانند اى گروه مردمان بدرستى که جانهاى شما در گرو کرده‏ هاى شما است پس از گرو بدرآورید به طلب آمرزش از خدا و پشتهاى شما گرانبار است از گناهان شما پس سبک گردانید آنها را به طول دادن سجده ‏ها و بدانید که حق تعالى سوگند یاد کرده است به عزت و جلال خود که عذاب نکند نمازگزارندگان و سجده‏ کنندگان در این ماه را و نترساند ایشان را به آتش جهنم در روز قیامت

أیها الناس هر که از شما افطار دهد روزه دار مؤمنى را در این ماه از براى او خواهد بود نزد خدا ثواب بنده آزاد کردن و آمرزش گناهان گذشته پس بعضى از اصحاب گفتند یا رسول الله همه ما قدرت بر آن نداریم حضرت فرمود بپرهیزید از آتش جهنم به افطار فرمودن روزه ‏داران اگر چه به نصف دانه خرما باشد و اگر چه به یک شربت آبى باشد بدرستى که خدا این ثواب را می ‏دهد کسى را که چنین کند اگر قادر بر زیاده از این نباشد أیها الناس هر که خلق خود را در این ماه نیکو گرداند بر صراط آسان بگذرد در روزى که قدمها بر آن لغزد و هر که سبک گرداند در این ماه خدمت غلام و کنیز خود را خدا در قیامت حساب او را آسان گرداند و هر که در این ماه شر خود را از مردم بازدارد حق تعالى غضب خود را در قیامت از او بازدارد و هر که در این ماه یتیم بی ‏پدرى را گرامى دارد خدا او را در قیامت گرامى دارد و هر که در این ماه صله و احسان کند با خویشان خود خدا وصل کند او را به رحمت خود در قیامت و هر که در این ماه قطع احسان خود از خویشان خود بکند خدا در قیامت قطع رحمت خود از او بکند و هر که نماز سنتى در این ماه بکند خدا براى او برات بیزارى از آتش جهنم بنویسد و هر که در این ماه نماز واجبى را ادا کند خدا عطا کند به او ثواب هفتاد نماز واجب که در ماههاى دیگر کرده شود و هر که در این ماه بسیار بر من صلوات فرستد خدا سنگین گرداند ترازوى عمل او را در روزى که ترازوهاى اعمال سبک باشد و کسى که یک آیه از قرآن در این ماه بخواند ثواب کسى دارد که در ماههاى دیگر ختم قرآن کرده باشد أیها الناس بدرستى که درهاى بهشت در این ماه گشاده است پس سؤال کنید از پروردگار خود که بر روى شما نبندد و درهاى جهنم در این ماه بسته است پس سؤال کنید از پروردگار خود که بر روى شما نگشاید و شیاطین را در این ماه غل کرده ‏اند پس سؤال کنید از خدا که ایشان را بر شما مسلط نگرداند الخ

و شیخ صدوق روایت کرده که :

چون ماه رمضان داخل می‏شد حضرت رسول صلى الله علیه و آله آزاد می ‏کرد هر اسیرى که بود و عطا می ‏نمود هر سائلى را مؤلف گوید که ماه رمضان ماه خداوند عالمیان است و شریفترین ماهها است و ماهى است که درهاى آسمان و درهاى بهشت و رحمت گشوده می ‏شود و درهاى جهنم بسته می ‏شود و در آن شبى است که عبادت در آن بهتر است از عبادت هزار ماه پس تامل نما که چگونه خواهى بود در شب و روز خود و چگونه نگاه می ‏دارى اعضا و جوارح خود را از معصیتهاى پروردگار خود و مبادا شبها در خواب باشى و روزها غافل از یاد خدا (همانا در خبر است که: در آخر هر روز از روزهاى ماه رمضان در وقت افطار حق تعالى هزار هزار کس را از آتش جهنم آزاد می ‏کند و چون شب جمعه و روز جمعه می ‏شود در هر ساعتى هزار هزار کس را از آتش جهنم آزاد می ‏کند که هر یک مستوجب عذاب شده باشند و در شب و روز آخر ماه به عدد آنچه در تمام ماه آزاد کرده است آزاد می ‏کند) پس اى عزیز مبادا بیرون رود ماه رمضان و گناهان تو باقى مانده باشد و در هنگامى که روزه‏ داران مزدهاى خود را بگیرند تو از جمله محرومان و زیانکاران باشى و تقرب بجوى به سوى خداوند تبارک و تعالى به تلاوت کردن قرآن مجید در شبها و روزهاى این ماه و به ایستادن به نماز و جد و جهد کردن در عبادت و بجا آوردن نمازها در اوقات فضیلت و کثرت استغفار و دعا (فَعَنِ الصَّادِقِ علیه السلام: أَنَّهُ مَنْ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ إِلَى قَابِلٍ إِلا أَنْ یَشْهَدَ عَرَفَةَ) و نگاهدار خود را از چیزهائى که خدا حرام کرده است و از افطار کردن بر چیزهاى حرام و رفتار کن به نحوى که مولاى ما حضرت صادق علیه السلام وصیت نموده و فرموده که هرگاه روزه دارى می ‏باید که روزه دارد گوش و چشم و مو و پوست و جمیع اعضاى تو یعنى از محرمات بلکه از مکروهات و فرمود باید که روز روزه تو مانند روز افطار تو نباشد) (و نیز فرموده که: روزه نه همین از خوردن و آشامیدن است تنها بلکه باید در روز روزه نگاه دارید زبان خود را از دروغ و بپوشانید دیده ‏هاى خود را از حرام و با یکدیگر نزاع مکنید و حسد مبرید و غیبت مکنید و مجادله مکنید و سوگند دروغ مخورید بلکه سوگند راست نیز و دشنام مدهید و فحش مگوئید و ستم مکنید و بی ‏خردى مکنید و دلتنگ مشوید و غافل مشوید از یاد خدا و از نماز و خاموش باشید از آنچه نباید گفت و صبر کنید و راستگو باشید و دورى کنید از اهل شر و اجتناب کنید از گفتار بد و دروغ و افتراء و خصومت کردن با مردم و گمان بد بردن و غیبت کردن و سخن‏چینى کردن و خود را مشرف به آخرت دانید و منتظر فرج و ظهور قائم آل محمد علیه السلام باشید و آرزومند ثوابهاى آخرت باشید و توشه اعمال صالحه براى سفر آخرت بردارید و بر شما باد به آرام دل و آرام تن و خضوع و خشوع و شکستگى و مذلت مانند بنده‏ اى که از آقاى خود ترسد و ترسان باشید از عذاب خدا و امیدوار باشید رحمت او را و باید پاک باشد اى روزه ‏دار دل تو از عیبها و باطن تو از حیله‏ ها و مکرها و پاکیزه باشد بدن تو از کثافتها و بیزارى بجوى به سوى خدا از آنچه غیر او است و در روزه ولایت خود را خالص گردانى از براى او و خاموش باشى از آنچه حق تعالى نهى کرده است تو را از آن در آشکارا و پنهان و بترسى از خداوند قهار آنچه سزاوار ترسیدن او است در پنهان و آشکار و ببخشى روح و بدن خود را به خداى عزوجل در ایام روزه خود و فارغ گردانى دل خود را از براى محبت او و یاد او و بدن خود را به کار فرمائى در آنچه خدا تو را امر کرده است به آن و خوانده است به سوى آن اگر همه اینها را به عمل آورى آنچه سزاوار روزه داشتن است به عمل آورده‏ اى و فرموده خدا را اطاعت کرده ‏اى و آنچه کم کنى از آنها که بیان کردم از براى تو به قدر آن از روزه تو کم می ‏شود از فضل آن و ثواب آن بدرستى که پدرم گفت رسول خدا صلى الله علیه و آله شنید که زنى در روز روزه ‏اى جاریه خود را دشنام داد حضرت طعامى طلبید آن زن را گفت بخور زن گفت من روزه ‏ام فرمود چگونه روزه ‏اى که جاریه خود را دشنام دادى روزه از خوردن و آشامیدن تنها نیست بدرستى که حق تعالى روزه را حجابى گردانیده است از سایر امور قبیحه از کردار بد و گفتار بد چه بسیار کمند روزه ‏داران و چه بسیارند گرسنگى کشندگان) (و حضرت امیر المؤمنین علیه السلام فرمود که: چه بسیار روزه ‏دارى که بهره ‏اى نیست او را از روزه به غیر از تشنگى و گرسنگى و چه بسیار عبادت کننده ‏اى که نیست او را بهره ‏اى از عبادت به غیر تعب اى خوشا خواب زیرکان که بهتر از بیدارى و عبادت احمقان است و خوشا افطار کردن زیرکان که بهتر از روزه داشتن بی ‏خردان است) (و روایت شده از جابر بن یزید از حضرت امام محمد باقر علیه السلام که: حضرت رسول صلى الله علیه و آله به جابر بن عبد الله فرمود اى جابر این ماه رمضان است هر که روزه بدارد روز آن را و بایستد به عبادت پاره ‏اى از شبش را و بازدارد از حرام شکم و فرج خود را و نگاه دارد زبان خود را بیرون رود از گناهان خود مثل بیرون رفتن او از ماه جابر گفت یا رسول الله چه نیکو است این حدیث که فرمودى فرمود اى جابر و چقدر سخت است این شرطهائى که نمودم).

برگرفته از کتاب مفاتیح الجنان ( از تالیفات ثقة المحدثین حاج شیخ عباس قمی (ره) )